Instrument to kontrakt zawarty pomiędzy dwiema stronami, który określa daną współzależność finansową pomiędzy nimi. Według prawa polskiego do instrumentów finansowych zalicza się papiery wartościowe oraz niebędące nimi tytuły uczestnictwa w instytucjach zbiorowego inwestowania, a także wiele innych np. opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę procentową, waluty, stopy procentowe itp.

Bardzo szerokie zastosowanie instrumentów finansowych powoduje, że można je podzielić wedle wielu kryteriów, np. według czasu ich trwania (o długo-, średnio- i krótkoterminowym terminie zapadalności), według możliwości obrotu (zbywalne – dla których istnieje zorganizowany system obrotu – i niezbywalne – będące przedmiotem kontraktu tylko dwóch podmiotów i które nie podlegają zorganizowanemu obrotowi), czy według specyfiki uzyskiwanych z nich dochodów (o stałym dochodzie – np. obligacje – lub o zmiennym, jak akcje). Jednak podstawowy podział wskazuje na trzy główne rodzaje instrumentów finansowych, to jest:

- Instrumenty udziałowe – polegają na sprzedaży prawa własności danego przedsiębiorstwa. Najpopularniejszym przykładem są akcje;

- Instrumenty dłużne – ich istotą jest pożyczka kapitału jednej stronie kontraktu przez drugą wraz z zobowiązaniem do jej zwrócenia wraz z należnymi odsetkami (np. kredyty bankowe i obligacje);

- Instrumenty pochodne – umowa pomiędzy dwoma stronami kontraktu do zawarcia transakcji na określonych warunkach w przyszłości. Jest to najmłodsza grupa instrumentów finansowych. Sztandarowym przykładem są kontrakty terminowe i opcje.

Ten zaproponowany sztywny podział nie do końca znajduje swoje odzwierciedlenie w rzeczywistości. Coraz częściej bowiem inwestorzy mają do czynienia z tzw. instrumentami hybrydowymi, które łączą w sobie cechy trzech wspomnianych powyżej. Za przykład można tu podać obligacje z prawem do zamiany na akcje danej spółki.

 

Wojciech Kiermacz